تأثیرات محرومیت کودکان از بازی کردن

کودکان همواره نیازمند بازی هستند، محرومیت از بازی به معنای عدم وجود فرصت‌هایی است که کودک می‌تواند با بسیاری از تجربیات حساس و حیاتی زندگی آشنا شود. برخی از تاثیرات مخرب بازی نکردن برکودک عبارتند از:

_ بیشتر شدن پرخاشگری کودکان و رفتار خشونت آمیز و ضد اجتماعی 

_ بروزافسردگی در کودکان، احساسات سرکوب شده، بیقراری مفرط و اضافه وزن

_ عدم رشد کافی در سیستم اعصاب مرکزی

_ کاهش عملکرد در نواحی اختصاصی مغز در حدود بیست تا سی درصد

در طول سال‌های اخیر خواه ناخواه بسیاری از والدین تحت تاثیر جهانی که پر از رقابت و پیچیدگی است، قرار دارند. در نتیجه از همان کودکی خانواده در تلاش است تا فرزندانی آماده ورود به چنین جهانی پرورش دهد.

متخصصان کودک بازی آزاد را به عنوان یک ضرورت در دوران کودکی در نظر می‌گیرند. آن‌ها به والدین توصیه می‌کنند در بازی کودکان برنامه ریزی، فشرده سازی و زمانبندی را لحاظ نکنند. اما قطعا والدین برای ایمنی کودک باید نظارت داشته باشند. و بیشتر بازی‌ها باید توسط کودک هدایت شود.

نتایج مطالعات هاتنموزر و همکارانش (1995) نشان داد که اگر کودکان به شدت در درون خانه مورد محافظت و توجه  و مراقبت قرار بگیرند و به آن ها فرصت بازی کردن خارج از خانه (کوچه، پارک، حیاط) داده نشود، آن ها محرومیت از بازی را تجربه می کنند و احتمالا حدودی از نشانه های آشکار افسردگی و احساسات سرکوب شده و مشکلاتی در روابط اجتماعی، تا خطر فزاینده ی چاقی مفرط را نشان می دهند. برای مثال، به آن ها عنوان "کودکان باطری" را نسبت می دهند به کودکانی که به خاطر زندانی شدن در خانه، به علت ترس والدینشان از آسیب فیزیکی کودک، کثیف شدن لباس ها،تاثیر بد همسالان، تصادف با اتومبیل ها، گم شدن، دزدیده شدن و... اثرات محرومیت از بازی را نشان می دهند. این کودکان محبوس در خانه اغلب پرخاشگر و همیشه در حال گریه زاری و نق زدن هستند. در سن پنج سالگی آن ها از نظر عاطفی و اجتماعی سرکوب شده هستند و جلوی احساسات خود را می گیرند، آمیزش و معاشرت برای آن ها سخت است، از تکالیف مدرسه عقب می مانند و خیلی زیاد در معرض خطر چاق شدن قرار دارند.

بیشتر مطالعات اخیر ثابت کرده اند که بازی برای رشد مغز ضروری است. این مطالعات می گویند محرومیت از بازی تاثیرات بسیار بدی بر رشد مغز خواهد داشت. مطالعه ی بایرز (1998) نشان داد که بازی فقط فعالیتی در جریان دوره ی حساس برای رشد مغز نیست، بلکه خود بازی دوره ی حساس است. به عبارت دیگر فقط وقتی کودکان بازی کنند مغزشان رشد می کند. اگر بخواهیم به شکلی دیگر نتیجه گیری کنیم، اگر کودکان بازی نکنند، مغزشان رشد نخواهد کرد. اگر چه این به نوبه ی خودش نتیجه گیری فاجعه انگیزی است، اما همان مطالعه، همچنین بازی را به عنوان تعدیل کننده ی ساختمان مغز توصیف می کند. معنی این جمله آن است که بازی بر افزایش اندازه ی مغز تاثیر دارد و باعث می شود ساختمان های اصلی و عملکردی نواحی اختصاصی مغز رشد کند.

همچنین کالج پزشکی بایلور در سال 1997 گزارش کرده که کودکانی که بازی نمی کنند رشد مغزشان 20 تا 30 درصد کمتر از اندازه ی متوسط رشد مغز در بچه های هم سن و سال آن ها است.

منبع: عسکری زاده، قاسم. (1391). روان شناسی بازی. تهران: امیرکبیر.